Współczesne wystawy to dynamiczne i angażujące przestrzenie, łączące narrację, historię i najnowsze technologie. To przenikające się wzajemnie historia i nowe technologie. Stworzenie takiego miejsca wiąże się z konkretnymi kosztami. Ile kosztuje wykonanie ekspozycji multimedialnej lub muzeum narracyjnego? Dziś postaramy się odpowiedzieć na to pytanie.

Stworzenie wystawy muzealnej to złożony proces, który wymaga wiedzy i doświadczenia specjalistów. Koszty związane z koncepcją i realizacją ekspozycji multimedialnej zależą od wielu czynników. Podczas projektowania wystawy nie skupiamy się jedynie na opowiadanej historii, ale również na kwestiach praktycznych. Wśród nich znajdują się lokalizacja muzeum i jego struktura, budżet, charakter ekspozycji, grupa docelowa, dostępne zbiory oraz liczba stanowisk multimedialnych. Wszystkie te elementy wpływają na koszt opracowania koncepcji i determinują kolejne kroki. Dodatkowo, cena ekspozycji jest uzależniona od przeznaczenia miejsca i jego zasięgu działania – lokalnego, regionalnego czy międzynarodowego. Budżet powinien być dostosowany do możliwości finansowych realizującej projekt instytucji, prognozowanej liczby odwiedzających oraz osiągalnych celów.

Jak oszacować budżet wystawy?

Dziś ekspozycja bez wykorzystania multimedialnych rozwiązań należy do rzadkości. Mnogość dostępnych technik i narzędzi ogranicza w zasadzie tylko budżet, dlatego w tej kwestii trzeba wykazać się zdrowym podejściem. Technologia daje kuratorom i projektantom ogromne możliwości. Może znieść pewne fizyczne ograniczenia, ale jednocześnie wymaga dojrzałego podejścia do projektu. Za pomocą scenografii oraz odpowiedniego oświetlenia można kreować doświadczenia spójne z ideą, którą wystawa ma przekazać. Współczesne narzędzia (ekrany, aplikacje, stoły multimedialne itp.) pozwalają łatwo dostosować się zarówno do starszych, jak i młodszych odbiorców. Można ich dotknąć, usłyszeć czy wejść z nimi w interakcję. Dzięki temu wzbudzamy mocniejsze doznania u zwiedzającego wystawę.

Pytanie brzmi: ile te emocje kosztują? Jak obliczyć przewidywany koszt opracowania i budowy ekspozycji multimedialnej w muzeum?

Doświadczenie podpowiada, że na etapie wstępnego budżetowania w momencie pisania wniosków lub programów edukacyjno-kulturalnych, najlepszym rozwiązaniem jest przyjęcie metody szacowania kosztów w oparciu o planowaną powierzchnię muzeum czy wystawy. Należy jednak zaznaczyć, że nasze wyliczenia dotyczą tylko projektu i wyposażenia wystawy, nie uwzględniają prac budowlanych budynku. Można zastosować więc wzór:

planowany budżet / metry kw. wystawy = kwota za 1 m kw. wystawy netto

To proste narzędzie ułatwia oszacowanie kosztów już na wczesnym etapie planowania. Warto pamiętać, że koszty mogą się różnić w zależności od poziomu zaawansowania projektu. Należy przyjąć, że kwoty te można podzielić na trzy grupy.

Kategorie budżetowe wystaw

1. Poziom regionalny (5 000–8 000 zł/m²)

• Charakterystyka: Budżet odpowiedni dla miejsc skierowanych do lokalnych społeczności. Generowane wpływy są mniejsze, dlatego projektanci muszą wykazać się kreatywnością w korzystaniu z tradycyjnych metod opowiadania historii i skromniejszych technologii. Pomimo ograniczeń takie miejsca są nowoczesne i atrakcyjne dla odwiedzających.
• Przykłady: Centrum Dowodzenia Twierdzą Przemyśl, Muzeum Centralnego Okręgu Przemysłowego w Stalowej Woli, Centrum Edukacyjne Parku Narodowego Borów Tucholskich.
• Przykładowe budżety:
  • 500 m²: 2,5–4 mln zł
  • 1 000 m²: 5–8 mln zł

2. Poziom ponadregionalny (9 000–11 000 zł/m²)

• Charakterystyka: Realizacje o zasięgu ponadregionalnym, oddziałujące na sąsiednie województwa. Wyższa frekwencja wymaga trwałych i wysokiej jakości materiałów scenograficznych. Projektanci mogą wykorzystać zaawansowaną technologię AV, a treści multimedialne mogą być bardziej rozbudowane i angażujące.
• Przykłady: Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu, Centrum Bajki i Animacji OKO w Bielsku-Białej.
• Przykładowe budżety:
  • 500 m²: 4,5–5,5 mln zł
  • 1 000 m²: 9–11 mln zł

3. Poziom premium (14 000–18 000 zł/m²)

• Charakterystyka: Najbardziej prestiżowe projekty o międzynarodowym zasięgu. Wyposażone w zaawansowane technologie multimedialne, najwyższej klasy scenografię i dedykowane treści. Stanowią atrakcyjny cel turystyki międzynarodowej.
• Przykłady: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Muzeum Historii Polski w Warszawie, Centrum Edukacji Ekologicznej Hydropolis we Wrocławiu.
• Przykładowe budżety:
  • 1 000 m²: 14–18 mln zł
  • 2 000 m²: 28–36 mln zł

Jaki jest koszt opracowania dokumentacji projektowej?

Przy projektowaniu muzeum interaktywnego lub wystawy multimedialnej należy mieć świadomość, że im mniejszy budżet, tym więcej kompromisów trzeba będzie zaakceptować, co oczywiście może wpłynąć na finalny efekt.

Jeśli zależy nam na efektywnym wykorzystaniu funduszy, najlepszym rozwiązaniem jest współpraca z projektantami, którzy opracowując historię, koncepcję i scenariusz wystawy, dobiorą odpowiednie środki przekazu, dopasowując je zarówno do opowieści, jak i dostępnego budżetu. Koszt projektu wystawy interaktywnej lub muzeum multimedialnego może wynosić od 10% do 15% całego budżetu przedsięwzięcia.

Warto podkreślić, że przekonanie, iż „im więcej drogich multimediów, tym wyższa frekwencja w muzeum”, jest błędne. Nawet najdroższe efekty wizualne nie ukryją słabej narracji. Podobnie, najnowocześniejszy projektor multimedialny nie uczyni filmu lepszym. To wciągający scenariusz, ciekawy montaż i odpowiednia muzyka sprawią, że zainteresuje on odbiorców, nawet na skromnym nośniku.

Rozpoczęcie prac nad wystawą warto zacząć od zdefiniowania historii, którą pragniemy opowiedzieć, oraz jej dostosowania do profilu odbiorcy. W metodzie „ekspozycja jako medium” priorytetem jest zidentyfikowanie kluczowych informacji, które zamierzamy przekazać, najlepiej w formie atrakcyjnej, angażującej narracji. Następnie dobieramy odpowiednie środki przekazu, takie jak technologia i scenografia. Te elementy najlepiej powierzyć ekspertom, którzy specjalizują się w tworzeniu muzeów narracyjnych.

Podsumowanie

Koszt stworzenia nowoczesnej wystawy multimedialnej zależy od wielu czynników, takich jak cel, zasięg i grupa docelowa. Przy odpowiednim planowaniu nawet budżetowe realizacje mogą być angażujące i spełniać swoje funkcje edukacyjne czy rozrywkowe. Kluczem jest dostosowanie technologii i scenografii do oczekiwań odbiorców.